jiàn tài zōng shí sī shū
谏太宗十思疏
【zuò zhě 】wèi zhēng 【cháo dài 】táng
【作者】魏徵 【朝代】唐
chén wén :qiú mù zhī zhǎng zhě ,bì gù qí gēn běn ;yù liú zhī yuǎn zhě ,
臣闻:求木之长者,必固其根本;欲流之远者,
bì xùn qí quán yuán ;sī guó zhī ān zhě ,bì jī qí dé yì 。yuán bú shēn ér wàng liú zhī
必浚其泉源;思国之安者,必积其德义。源不深而望流之
yuǎn ,gēn bú gù ér qiú mù zhī zhǎng ,dé bú hòu ér sī guó zhī ān ,chén suī xià yú
远,根不固而求木之长,德不厚而思国之安,臣虽下愚,
zhī qí bú kě ,ér kuàng yú míng zhé hū ?rén jun1 dāng shén qì zhī zhòng ,
知其不可,而况于明哲乎?人君当神器之重,
jū yù zhōng zhī dà ,jiāng chóng jí tiān zhī jun4 ,yǒng bǎo wú jiāng zhī xiū 。
居域中之大,将崇极天之峻,永保无疆之休。
bú niàn jū ān sī wēi ,jiè shē yǐ jiǎn ,dé bú chù qí hòu ,qíng bú shèng qí yù ,
不念居安思危,戒奢以俭,德不处其厚,情不胜其欲,
sī yì fá gēn yǐ qiú mù mào ,sāi yuán ér yù liú zhǎng yě 。
斯亦伐根以求木茂,塞源而欲流长也。
fán bǎi yuán shǒu ,chéng tiān jǐng mìng ,mò bú yīn yōu ér dào zhe ,
凡百元首,承天景命,莫不殷忧而道著,
gōng chéng ér dé shuāi ,yǒu shàn shǐ zhě shí fán ,néng kè zhōng zhě gài guǎ 。
功成而德衰,有善始者实繁,能克终者盖寡。
qǐ qí qǔ zhī yì shǒu zhī nán hū ?xī qǔ zhī ér yǒ
qǐqí qǔzhīyì shǒu zhīnán hū?xī qǔ zhī ér yǒu yú,jīn shǒu zhīér bù zú,hé yě?fū zài yīn yōu bì jié chéng yǐdài xià,jì dé zhì zé zòng qíng yǐào wù jié chéng zé wúyuè wèi yī tǐ,ào wù zé gǔròu wèi xíng lù。
岂其取之易守之难乎?昔取之而有余,今守之而不足,何也?夫在殷忧必竭诚以待下,既得志则纵情以傲物;竭诚则吴、越为一体,傲物则骨肉为行路。
译文:难道他取之容易守业难吗?过去取得的而有多,现在守而不值得,为什么呢?如果在深重忧患必定竭尽诚意对待下,一旦得志就放纵情欲,傲视他人;竭尽诚意就吴、越为一体,傲视他人,则骨肉也会疏远为行路人了。
suī dǒng zhī yǐ yán xíng,zhèn zhī yǐ wēi nù,zhōng gǒu miǎn ér bù huái rén,mào gōng ér bù xīn fú。yuàn bù zài dà,kě wèi wéi rén zài zhōu fù zhōu,suǒyí shēn shèn。bēn chē xiǔ suǒ,qí kě hū hū?